Ιάμβλιχος για τα ονόματα των θεών: Κατανόηση της σχέσης μεταξύ βαρβαρικών και ελληνικών θείων ονομάτων

« Εύχομαι λοιπόν  στους θεούς, περαιώνοντας τους λόγους μου,  να παρέχουν και σε μένα αλλά και σε σένα την αμετάπτωτη διαφύλαξη των αληθινών νοημάτων και αείποτε αυτά να εμπνέουν την Αλήθεια των Αιωνίων και να παρέχουν την μετουσίωση  τελειοτέρων νοήσεων περί των Θεών στους οποίους, ενυπάρχουν για εμάς, και η αέναη εκπλήρωση των αγαθών αλλά και η επικύρωση της μεταξύ μας ομονοητικής  φιλότητος. »

Ιάμβλιχος Περί Μυστηρίων 294

Ο Ιάμβλιχος, ένας εξέχων νεοπλατωνικός φιλόσοφος από τον 3ο αιώνα μ.Χ., εμβάθυνε βαθιά στο βασίλειο των θεϊκών όντων και των ονομάτων τους. Οι απόψεις του για τα ονόματα των θεών δεν ήταν μόνο διορατικές αλλά και ενδιαφέρουσες, ιδιαίτερα όσον αφορά την πίστη του στην ανώτερη δύναμη που κατείχαν αυτά που ο ίδιος αποκαλούσε «βαρβαρικά» ονόματα σε σύγκριση με τα ελληνικά. 

Στο φιλοσοφικό σύστημα του Ιάμβλιχου, τόνισε ότι κάθε θεός διαθέτει πολλαπλές όψεις ή επίπεδα ύπαρξης. Αυτά τα επίπεδα αντιπροσωπεύονται από διαφορετικά ονόματα που τους αποδίδονται. Σύμφωνα με αυτόν, αυτά τα θεϊκά όντα έχουν υπερβατικές ιδιότητες που μπορούν να προσεγγιστούν μέσω των αντίστοιχων ονομάτων τους.

Ωστόσο, ο Ιάμβλιχος έκανε διάκριση μεταξύ ελληνικών και βαρβαρικών ονομάτων για τους θεούς. Ο όρος «Βάρβαρος» εδώ δεν αναφέρεται σε κάποια συγκεκριμένη κουλτούρα ή εθνότητα, αλλά μάλλον υποδηλώνει μη ελληνικές γλώσσες, που θεωρούνταν ξένες ή άγνωστες εκείνη την εποχή.

Ο Ιάμβλιχος πίστευε ότι ενώ τόσο οι ελληνικές όσο και οι βαρβαρικές παραδόσεις είχαν τη δική τους σημασία όταν επρόκειτο για την ονομασία των θεών. Yποστήριξε ότι τα ονόματα των Βάρβαρων είχαν μεγαλύτερη ισχύ και δύναμη λόγω της γλωσσικής τους δομής και της δονητικής τους ποιότητας.

Πρότεινε ότι ορισμένοι ήχοι που υπάρχουν σε ορισμένες Βαρβαρικές γλώσσες είχαν μοναδικές συχνότητες ικανές να συντονίζονται με υψηλότερα βασίλεια της πραγματικότητας. 

Πίστευε ότι αυτή η απήχηση επέτρεπε στα άτομα που χρησιμοποιούσαν αυτούς τους συγκεκριμένους συνδυασμούς ήχου κατά τη διάρκεια τελετουργιών ή επικλήσεων να δημιουργήσουν ισχυρότερες συνδέσεις με θεϊκές δυνάμεις σε σύγκριση με εκείνες που χρησιμοποιούν αποκλειστικά ελληνικές μορφές.

Αντίστοιχα, ο Ιάμβλιχος υποστήριξε ότι η επίκληση των θεών με το πιο αληθινό αυθεντικό Βαβαραρικό όνομά τους θα επέτρεπε να αγγίξουμε τα βαθύτερα στρώματα της θεότητας, λαμβάνοντας έτσι μεγαλύτερη ευλογία καθοδήγησης από ό,τι αν βασίζονταν σε συμβατικές εξελληνισμένες εκδοχές.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ωστόσο αυτή η προοπτική δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως επικύρωση της πολιτιστικής υπεροχής, ούτε υποδηλώνει μια σειρά πεποιθήσεων ανώτερη από την άλλη, αλλά υπογραμμίζει πώς η κατανόησή μας γύρω από πνευματικά θέματα όπως η γλώσσα μπορεί να εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου καθώς συνειδητοποιούμε τις αποχρώσεις, που κρύβονται σε διαφορετικές παραδόσεις .

Οι απόψεις του Ιάμβλιχου για τη δύναμη των βαρβάρικων ονομάτων είχαν τις ρίζες τους στην κατανόηση του θεϊκού συμβολισμού και της σχέσης του με την ανθρώπινη συνείδηση.

Πίστευε ότι η ίδια η γλώσσα έχει μια ποιότητα δόνησης και ορισμένοι συνδυασμοί ήχων έχουν τη δυνατότητα να αντηχούν σε ανώτερα πεδία ή να επικαλούνται συγκεκριμένες ενέργειες.

Για τον Ιάμβλιχο, το να επικαλείται θεούς χρησιμοποιώντας τα αυθεντικά βάρβαρικα ονόματά τους ήταν ένας τρόπος να αξιοποιήσει το πλήρες φάσμα της θεϊκής τους ουσίας.

Αυτή η προσέγγιση επέτρεψε στα άτομα να δημιουργήσουν μια βαθύτερη σύνδεση με αυτές τις θεότητες και να έχουν πιο αποτελεσματική πρόσβαση στις μεταμορφωτικές τους δυνάμεις.

Συμπερασματικά, η εξερεύνηση των ονομάτων των θεών από τον Ιάμβλιχο ρίχνει φως στο πώς η γλώσσα, οι ηχητικές δονήσεις και οι πολιτιστικές επιρροές συμπλέκονται μέσα στις πνευματικές πρακτικές. 

Η πίστη του στη δύναμη των βαρβαρικών ονομάτων υποδηλώνει μια εκτίμηση για την γλωσσική ποικιλομορφία και υπογραμμίζει την σημασία του συντονισμού όταν εμπλέκεσαι με θεϊκές δυνάμεις. 

Ανεξάρτητα από το αν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί με την άποψή του, ο Ιάμβλιχος μας καλεί να εξετάσουμε πώς η επιλογή μας στην ονομασία μπορεί να επηρεάσει τις πνευματικές μας εμπειρίες και τελικά να διαμορφώσει την κατανόησή μας για τη θεότητα.

«Τώρα, λοιπόν, για το ότι τα πάντα, και τα ονόματα [των θεών] και οι προσευχές [προς τους θεούς], έχουν σχεδόν σβήσει, φταίει το εξής, ότι, δηλαδή, δεν σταματούν καθόλου να μεταβάλλονται διαρκώς από την καινοτομία και την παρατυπία των Ελλήνων. Γιατί οι Έλληνες είναι εκ φύσεως νεωτεριστές και κινούνται παντού με ορμή, χωρίς να έχουν μέσα τους κανένα στήριγμα˙ και χωρίς να διαφυλάσσουν ό,τι τυχόν παραλάβουν από κάποιους, αλλά εγκαταλείποντας και αυτό γρήγορα, όλα τα μεταπλάθουν σύμφωνα με την άστατη λεκτική εφευρετικότητά τους˙ οι βάρβαροι, όμως, επειδή είναι σταθεροί στα ήθη τους, μένουν επίσης σταθεροί στα ίδια λόγια˙ γι’ αυτό ακριβώς αυτοί είναι αγαπητοί στους θεούς και απευθύνουν τους λόγους τους αρεστούς στους θεούς˙ και δεν επιτρέπεται σε κανέναν άνθρωπο να τους αλλάξει με κανέναν τρόπο. Αυτά απαντάμε σε σένα για τα άρρητα ονόματα, τα οποία αποκαλούνται βαρβαρικά, είναι όμως ιεροπρεπή» (Ιάμβλιχου, Περί Μυστηρίων, Ζ’, 5).